FORUMO NEWE: Açýlýmýn Uðramadýðý Kent

Vas koka xo ser rewino,
Theyr zonê xode waneno,
Kam ke eslê xo inkar keno,
Toz erzeno rêça xo sono
(Sayir Seyqaji, 1871-1936)

Ot kendi kökü üzerinde biter,
Kus kendi dilinde öter,
Kim ki aslini inkar eder,
Ýzinne toz atip,
öylece kaybolup gider.

Kendi geleceðine ambargo koyanlarýn þehridir Bingöl.
Kalkýnmanýn uðramadýðý, oy avcýlarýnýn kalesi, ufuksuz insanlarýn yolgeçen haný olmuþ, geçmiþi ezilmeler, kýrgýnlýklar, çeliþkilerle, tepkilerle dolu gariban yurdudur.

Sýk sýk dolaþma imkâný olunca insanýn gözlem gücü de geliþiyor. Diyarbakýr, Siverek, Urfa ve civar þehirleri gezme fýrsatým oldu bu ara. Gezdikte ne mi gördük? Açýlýmýn her yere uðrayýp BÝNGÖL’ e uðramadýðýný. Bir açýlým söz konusuydu dili geliþtirme, kendi öz deðerlerimize sahip çýkabilme adýna. Tatlý kulaða hoþ gelen bir türkü. Açýlýmýn sebeplerini, sonuçlarýný, nerden baþlayýp, nereye gittiðini, anlatmayacaðým elbette. Acýlým bizi neden teðet geçti? Benim bugün derdim bu...

Yakýn bir zaman içinde martýn ýlýklýðýyla baharýn coþkusu nevruzu kutladýk. Bahar bayramýný ben nevruzu Bingöl’de kutlama þansýna eriþemedim. Diyarbakýr bahar bayramýna denk geldim. Akabinde elde ettiðim izlenimler bana þunu dedirtti “BÝZ AÇILAMADIK”

Peki biz neden açýlamadýk?
Diyarbakýr ziyaretlerimde þunu gördüm;

Osman Baydemir, Diyarbakýr’da her þeyin Zazaca’sýný da, Kurmanca’sýný da koymuþ tabelalara... Acaba Bingöl’de ne yapýlýyor diye düþündüm...

Bingöl’ün nerdeyse yüzde 80’i Zazaca konuþuyor. Niye hiç bir yerde Zazaca tabela yok . Zazaca dükkan ismi, Zazaca bayram meþajý, þehre girerken herhangi Zazaca bir tebrik. Þehirde Zazaca’yý geliþtirmek adýna tek bir kurs ve çalýþma yok.

Merak ediyorum uzun süre þehir dýþýnda kaldým, hala da kendi ilimde deðilim. Geldiðim kýsa süreli zamanlarý saymazsak. Bingöl’ün yöneticileri, belediyesi vb üst kurum ve kuruluþta bulunan insanlarý. Bingöl üniversitesi yönetiminde bulunan kiþiler, ZAZA deðil mi?

Bu yýl temeli atýlan Fen Edebiyat Fakültesinin 2010-2011 yýlýnda tamamlanacaðýný hedeflediklerini söylemiþ Sayýn Baydaþ. 25.02.2010 tarihinde yaptýðý açýklamada ayrýca Fen Edebiyat Fakültesi Bölümlerinin açýlamasý için YÖK’e baþvuruda bulunduklarýný söyleyen Rektör Baydaþ, “Fen Edebiyat Fakültesine 7 bölüm açýlmasý için Yüksek Öðretim Kuruluna teklifte bulunduk, baþvurumuzu yaptýk. Bu bölümler, Psikoloji Bölümü, Felsefe Bölümü, Eðitim Bölümleri Bölümü, Coðrafya Bölümü, Doðu Dilleri ve Edebiyatý Bölümü, (Arapça ve Farsça), Ýngiliz Dili ve Edebiyatý Bölümü’nden oluþuyor” þeklinde konuþmuþ. Kendisi de Bingöllü ve Zaza olan Sayýn rektör Gýyasettin Baydaþ anladýðýmýz kadarýyla Zazaca ile hiç ilgilenmiyor. Þuan Bingöl üniversitesi tarih bölümünde 2. sýnýf (yaný 3. dönem ve 4. dönem) Arapça-1 ve Arapça-2 diye seçmeli dersler müfredatta görünüyor. Önümüzdeki dönemlerde de Arap Dili ve Edebiyatý açmayý düþünüyorlarmýþ. Yani Arapçanýn seçmeli ders olmasý yetmiyor demek ki Sayýn Baydaþ’a. Arapçanýn okutulmasýndan elbette ki rahatsýzlýk duymuyorum. Ama bu çalýþmalardan anladýðým kadarýyla kendi üniversite bünyemizde Zazaca için herhangi bir çalýþmasý yok.Gelecek planlarý içinde kendi dilimizin yerini,önemini pekiþtirmek adýna bir çalýþmada yok.

Tunceli Üniversitesi Kurmanca ve Zazaca seçmeli dersleri hem önlisans hem de lisans bölümlerinde müfredatýna koydu ilk etapta.

Kurmanca 600, Zazaca 400 öðrenci seçmeli dersleri aldý. Tunceli Üniversitesi ile Köln Yüksekokulu arasýnda yapýlan bir anlaþmaya göre Almanya’da Köln Yüksekokulunda Türkce-Kurmanca-Zazaca dersleri seçmeli ders olarak okutulmaya baþlandý.

Mardin Artuklu Üniversitesi’nde Yaþayan Diller Enstitüsü tarafýndan sadece yüksek lisans öðrencilerine Kürtçe okutuluyor. Bunu saðlayan da Artuklu Üniversitesi Rektörü Mardinli ve Kürt Rektor. YÖK ile hararetli tartýþmalar sonucunda bunu elde etti. Bingöllülerin yorumlarý ise ilk etapta Bingöl Üniversitesi senatosunun bu iþle uðraþmasý sorun çýkarsa bile þimdilik Yaþayan Diller Enstitüsü’nün bir alt öðesi olarak Zazaca’nýn verilmesi. Bu isteðimiz ne kadar gerçek olur. Þimdilik ben de bilmiyorum.

Ayrýca Diyarbakýr’da, Siverek’te ve Tunceli’de belediyeler afiþlerinde broþürlerinde nerdeyse her zaman Zazaca’yý kullanýyor. Bingöl belediyesinin en önemli sorunu olan alt yapýyla çokca ilgili olduðunu biliyoruz. Bunla ilgili bir çalýþmasý var mý? açýkcasý bilmiyorum. Ama þimdiye kadar görmediðimiz aþikar. Bingöl eski Belediye Baþkaný Hacý Ketenalp’in çok dilli belediyecilik ile ilgili “Bunlar boþ þeyler. Zazaca kurs açsan kimse gitmez” sözlerini hatýrlýyoruz. Umarým þimdiki Baþkan aynýsýný düþünmüyordur ve bu yazý dikkate alýr.

Milletvekillerimize hiç seslenmiyorum bile Newroz akabinde Yusuf Çoþkun’un yaptýðý meclis konuþmasý aþikar. Üzerine söz söyleme ihtiyacý da duymuyorum. Merak edenler açýp baksýnlar. Düþününce Baþbakan bile gidip Almanya’da anadil eðitimi hakkýnda içli bir konuþma yapýyor. Anadilinde eðitim görmeyen çocuklarýn yaþantýlarý boyunca eksik, iletiþim kurma yeteneklerinin zayýf olduðunu söylüyor. Ama biz kendi memleketimizde açýlýmdan nasiplenmeyen bir halk olarak anadilimize bir nebze yaklaþamýyoruz. Sevgili büyüklerime bu yüzden teþekkür ederim. Bize ne kadar sahip çýktýklarý dilimize ne kadar önem verdikleri belli. Sayýn Yusuf Çoþkun’da açýlýmdan fazlasýyla nasibini almýþ açýlmýþ bir halk olarak. Sað olsun mecliste þükran konuþmasýný yapmýþ. Kendisi yüreklerimizin lisaný olmuþ. Þehrimizde bu kadar çok Zazaca dil kursu varken, Üniversitemizde kendimize ait bir anadil birimi kurulmuþ, 2010 newrozunda kutlamaya gidenlerin tek aranmadýðý il olarak tarihe geçmiþ. Bu önemli açýlýmlarýn ardýndan teþekkür etmesi gerçekten bizim için çok önemliydi. Bende þahsým adýna kendisine teþekkür ediyorum.

Umarým kendi çocuklarýna Zazaca’yý öðretmeyi ödev sayan, dilini konuþmanýn kabalýk olduðunu düþünmeyen, kibarlýklarýna zeval gelmesin diye Zazaca konuþmaktan çekinen bir toplum olmaktan vazgeçeriz. Ve gene umarým kökünü, atasýný, geldiði yeri, dilini özünü bilen bir millet olarak geçmiþimizde kimlerin evlatlarý olduðumuzu hatýrlar. Dilimize sahip çýkarýz.

Bu yazýyý kendi dilimde yazamadýðým için önce küçüklerimden özür dilerim. Sonra da büyüklerimin gün olur benden özür dilemesini beklerim.
Saygýlarýmla....